Aynaya Bakan Hayvanlar Kendilerini Tanıyabilir mi? Yoksa Onlar İçin Bu Yansıma, Bir Başka Canlıya mı Ait?
Hayvanların aynaya baktıklarında kendilerini tanıyıp tanıyamadığı yıllardır devam eden tartışmalar arasında. Hatta bazılarının aynaya bakıp, o yansımayı kendi cinsinden başka bir hayvan zannettiğini duymuş olabilirsiniz.
Gelin, bu sorunun cevabını verelim.
Bilim insanları 1970’de şempanzeler üzerinde yaptıkları bir araştırmayla başlayarak, çok çeşitli türlerde ayna tanıma testleri yaptılar.
Afrika gri papağanlarından karıncalara kadar uzanan hayvanlar, kendilerine ayna gösterildiğinde öz farkındalık belirtileri açısından incelendi. Sonuçlar ise oldukça karmaşıktı.
Örneğin şempanze deneylerinde, dört şempanzeye anestezi verildi ve yüzleri, kırmızı boya ile işaretlendi. Uyandıklarında aynaya bakarak yüzlerinin kırmızı boyalı kısımlarını incelediler ve bu da aynada kendilerini tanıdıkları anlamına geliyordu.
Şempanzelerin yanı sıra diğer büyük maymunlar da bu testi geçmeyi başardı. Hatta orangutanlar da kendilerini tanıdılar ve 1973’te yapılan bir çalışmada vücutlarındaki izleri bile tespit ettiler.
Bonobolar da aynada kendini tanıyan canlılardandı.
1994’te bonobolar, ayna kullanarak vücutlarının başka türlü göremeyecekleri bölgelerini incelerken gözlemlendi. Maymunlar ise kendi yansımalarını genellikle başka bir hayvan olarak gördüler.
Ancak bazı tartışmalı çalışmalar, türlerin bir kısmının kapsamlı eğitim programlarının ardından kendilerini tanımlayabildiğini gösterdi. Öte yandan bir Asya fili, testi ikna edici bir şekilde geçerek aynada kendini tanıyabilen tek kara memelisiydi.
Fakat Ocak 2024’te yayınlanan bir çalışma, farelerin de aynada kendi vücutlarındaki değişiklikleri tanıyabildiğini öne sürdü. Yine yunuslar üzerinde yapılan çalışmalar da onların, kendi yansımalarını ayırt edebildiklerini öne sürmekte.
Ek olarak Avrasya saksağanları, güvercinler, vahşi Adelie penguenleri, karıncalar ve balıklar da aynaya baktıklarında kendilerini tanıyabilen canlılar içinde.
